თმოგვის(ქაჯეთის) ციხე

ეს იდეა მიშო შუბითიძის და კოპალასი იყო. ერთი სიტყვით კარგა ხსნი უკან უფრო სწორად როდესაც ყველანი ფიტარეთში ვიყავით მაშინ ითქვა. როგორც წესით და რიგია თემაც გაიხსნა და სიაც უცებვე გაივსო. მე სამშაბათამდე არ ვიცოდი წავიდოდი თუ არა, ამიტომ კითხვის ნიშნით ვეწერე მეექვსე ადგილას. თემა რო გაიხსნა დაიწერა რო ხუთ კაცზე მეტი არ წავიდოდნენ. მე ცოტა დამიგვიანდა ჩემი პასუხი. რო გავარკვიე ჩემი ამბავი და დრო გავინთავისუფლე, თემაზე ვკითხულობ sham(ალეკოს) პოსტს, „კოპალა 

რახდებაჩვენსკენ,,, მივდივართხომუეჭველი ? რაღაცუცნაურისიწყნარეა“, კოპალა კი წერს რო მე ვერ მოვდივარო. ისეთი პირი უჩანდა რო აღარ წავიდოდნენ აშკარად, ბოლო პოსტი ნუცას გაბრაზებული სმაილი იყო. ეგრევე შევეხმიანე მიშოს, და მეთქი რა ხდება თმოგვზე თქო. მითხრა რო კოპალა ვერ მოდისო, და მიზეზიც გასაგები იყო. მე შევთავაზე რო ჩვენ წავსულიყავით რადგან ამის მერე აღარ მეცლებოდა 25 26 მაისამდე, იქამდე კი დიდი დრო არის და იტოკში სადმე უნდა წავიდე თქო. ერთი სიტყვით ფორუმზე დავპოსტე რა როგორ და რანაირად იქნებოდა. ფორუმზე ალეკო აქტიურობდა. ერთი სიტყვით ბევრი რო არ ვწერო, მე, მიშო და ალოკე წავედით, კიდევ ერთი წამომსვლელი კანდიდატი იყო ქრისტი სალუქვაძე. რომელიც შემპირდა რო უჩემოდ თუ წახვალ მოგკლავო. ხუთშაბათს მითხრა მოვდივარო, მარა პარასკავ საღამოს ისაო ესაო და მე მაინც იმედი მქონდა რო წამოვიდა, მარა დილით 04:30-ზე მომივიდა მესიჯი რო ვერ მოვდივარო. ერთი სიტყვით მე დილით 05:30-იყო რო ავდექი, მიშოს გავუარე და ერთათ მივედით ცენტრალში სადაც უკვე ალეკო გველოდებოდა. უცებვე ჩავედით მატარებელში და ფეხზე დასადგომი ადგილი დავიკავეთ. ბილეთბი შევიძინეთ 2 ლარი ღირდა და მატარებელიც დაიძრა. მატარებელში ისეთი საინტერესო არაფერი, ხაშურის მერე განთავისუფლდა მატარებელი და ჩვენც დავხედით სკამებზე. ბორჯმამდე კარტს ვთამაშობდით, მარა სამნი ვიყავით  და დურაკაც ყელში ამოგვივიდა მალე.ხო მატარებელში კიდევ დიდი კამანდა იყო, კახიზზე მიდიოდნენ, რო ჩავედით მატარებლიდან ამ სასტავს მარშუტკა დახვდათ ჩვენ კიდე განვაგრძეთ გზა ფეხით. ბორჯომში ვიყავით და რამთქმაუნდა პარკში ავედით სადაც წყალი დავლიეთ და ეგრევე გავუდეგით გზას. ბორჯომის გასასვლელს ვუახლოვდებოდით რო მანქანამ გაგვიჩერა ფურგუნი ოპელმა. ვკითხეთ სად მიდიხართ, ახალციხეშიო. საბარგული საკმაოდ დიდი იყო ჩანთები თავისუფლად დაეტია. მასპინძელები დისტრიბუტორები აღმოჩდნენ, მათ მარშუტი ქონდათ, მაღაზიები უნდა შემოევლოთ. ახალციხე, ასპინძა, ახალქალახი და მერე თბილისი. შემოგვთავაზეს რო დავლოდებოდით და ხერთვისამდე ჩაგვიყვანდნენ მარა არ იცოდნენ ამას რამდენ ხანს მოუნდებოდნენ(მაღაზიებს), ჩვენ არ დავთანხმდით. ახალციხის ცენტრში ჩამოგვსვეს. ჩვენ ეგრევე რაბათზე ავედით, მე და მიშო ნამყოფები ვიყავით ალეკო არა. შესვლა 5 ლარი ღირდა, არც გვიფიქრია ეგრევე გამოვტრიალდით. გზა ვიკითხეთ თუ როგორ უნდა გავსულიყავით ახალქალაქის ტრასაზე და გზას გავუდექით, საბოლოოდ აღმოჩდა რო მთელი ქალაქი გადავკვეთეთ. ქალაქის გასასვლელთან ცივი ლუდი დავლიეთ და გზა გავაგრძელეთ. რო გავდიოდით ბევრი მანქანა მოძრაობდა, ხელს ყველას ვუქნევდით და უცებ ერთმა მათგანმა გააჩერა. და აი მაგარი ბედი ისევ ის დისტრიბუტორები აღმოჩდნენ. სანამ ჩვენ რაბათზე ავედით მერე ლუდი დავლიეთ და ქალაქის ბოლოს მივაღწიეთ წამოგვწევოდნენ. დავსხედით და ასპინძამდე გავყევით, ასპინძაში ჩამოგვსვეს და ჩვენ ფეხით გავუყევით გზას. იმედი გვქონდა და რაღაცნაირად ვგრძნობდით რო ჩვენი ბედი ეს დისტრიბუტორები იყვნენ და ხერთვისამდე ჩაგვიყვანდნენ. ეს მანძილი საკმაოდ მალე გავიარეთ სადღაც1:30 იქნებოდა რო ასპინძში ვიყავით. ასპინძას მივუყვებით, თან დიდი სიამოვნებით ვათვარიელებთ და ტრაქტორმა გამოიარა, პატა ეგრედწოდებულმა ხიტაჩმა. პრიცეპკა ქონდა მიბმული და ბლოკი გადაქონდა. შემოგვთავაზეს რო ქალაქის ბოლოში მივდივართ და აგვიყვანთო. შემოვსხედით ამ პრიცეპკაზე და ნელი სვლით გავუყევით ქალაქს. ქალაქი ძაან მოგვეწონა, საკმაოდ კარგად იყო გაკეთებული. ქალაქის გასასვლელთან პოლიციის შენობა იდგა და იქ გადაუხვია ჩვენმა ტრაქტორმა, გზაში გამოგვეცნაურნენ. მერე კი გამოგვიტყდნენ რო უცხოელები გვეგონეთ და მაგიტომ გავაჩერეთო. ჩვენი დამშვიდობების დრო რო მოვიდა, მასპინძლებმა შინ შეგვიპატიჟეს. თავიდან ჩვენ გვეჩქარება უარზე წავედით, მარა არ გაჭრა. ისევ დავსხედით ტრაქტორზე და სახლისკენ გავსწიეთ. არც გვინანია, კარგი ტრადიციული ქართული ოჯახი აღმოჩდა. ტრაქტორის მძღოლი ვალერი ნადირაძის ოჯახში მივედით, თურმე მშენებლობა ქონდა და აგური მაგისთვის  სჭირდებოდა. რო მივედით სახში სუფრის სამზადისი იყო, როგორც ხდება ხოლმე, მეზობლებს იხმარდა და მაღარიჩი უნდა ეკისრა, უფრო სწორად ქართული ელემენტარული წესისისამებრ იქცეოდა. რო მივედით ტრაქტორი დავაცლევინეთ. უცებ გაიშალა სუფრა, ბებო ჩემთვის კარგად ნაცნობ საჭმელს თათარბერაკს აკეთებდა. ბებიაჩემიც აკეთბს ხოლმე და ვიცი რო ძაან გემრიელია. მასპინძელმა შავი ღვინო გამოიტანა, თათარბერაკიც ამოყარეს და სუფრას მივუსხედით. ერთი  სიტყვით კარგად მოვილხინეთ და კარგადაც დავლიეთ. მე რამდენიმე ჭიქის მერე უარი ვთქვი დალევაზე, მარა ბიჭებმა განაგრძეს და საკმაოდ მოუწიათ დალევა. რამდენიმე საათის მერე უკვე ავნერვიულდი რო ამათ შემყურე დიდი შანსი იყო რო ჩვენი გეგმები სრულად ჩაფუშულიყო. ბიჭებს ვანიშნე წავედით თქო, მათაც წამოსვლა უნდოდათ, მარა ეს მარტივი არ იყო, ისენი მაგრად დათვრნენ, გამოშვებაც ძაან გაიწელა, იქ ბევრი რამე მოხდა შენ გენაცვალე შენი ჭირიმე, ეხლა მანქანა მოვა და ყველა ერთად წავალთ და იტოკში. მარა როგორც იქნა წამოვედით და გზას დავადექით ისევ. ერთი გული დაგვწყდა რო დრო დავკარგეთ ძაან, მარა მაგარი იყო იმ ხრივ რო ესეც ერთგვარი თავგადასავალი იყო. ასპინძას გავცდით თუ არა მანქანაც გავაძერეთ, მანქანა მარა რა მანქანა, მაზდა RX6ახალი მოდელი და რუსული ნომრებით. მიშომ კარგად იცოდა რუსული, აღმოჩდა რო ახალქალაქში მიდიოდნენ. დავსხედით, მარტივი შესამჩნევი იყო, რო ციხეშიც ნაჯდომები იყვნენ და ბარიგებიც იყვნენ. ხელზე 5 წერტილიანი სვირინგი და სამ ზოლიანი სპორტულები :D :D. ერთი სიტყვით ხერთვისში 10 წუთში ჩავედით. ხერთვისში ცოტა დავისვენეთ და გზას გავუდეგით, ააქედან საშინელება დაიწყო, არანაირი მანქანა არ მოძრაობდა, თმოგვამდე კი 10 კილომეტრი იყო. მარა რას ვიზამდით გავუყევით ფეხით გზას, ხერთვისში შაქარი ვიყიდეთ და გვითხრეს რო 7-ზე გამოივლიდა სარეისო, მარა 7 უკვე ძაან გვიანი იქნებოდა, და ვარჩიეთ ფეხით წასვლა. საკმაოდ ბევრი ვიარეთ ფეხით. ჰესის მშენებლობამდე მივედით, იქ მარშუტკამ გაგვიჩერა მუშების რომლებიც ბაზაზე ბრუნდებოდნენ, ამ მარშუტკამ 2 კილომეტრით წაგვწია წინ. მერე ისევ ფეხით, კიდევ კარგი რო დღემ მოიმატა, ისე მოხდა რო სარეისო წამოგვეწია და საბოლოო ჯამში მაინც სარეისოს წავყევით თმოგვამდე. თმოგვში ჩვენს გარდა კიდევ პაპა და შვილიშვილი ჩამოვიდნენ, მძღოლმა სთხოვა რო გზა ეჩვენებინათ ჩვენთვის. ბიჭმა დაგვაკვალიანა რო სამანქანო გზით თუ წავიდოდით დიდი ხანი მოვუნდებოდით. თავის სახლზე კი ბილიკი ადიოდა თმოგვის ციხეზე და შედარები მოკლე იყო. გადავიარეთ მტკვარი, ბეწვის ხიდით, ეს იყო ნამდვილი ბეწვის ხიდი, ისე ირწეოდა, რო გადავიარეთ ისევ იმ შეგრძნებით დავდიოდი ვითომ  ხიდზე ვიყავი. ერთი სიტყვით დავადექით ბიჭის მიერ ნასწავლ ბილიკს და სადღაც ნახევარ საათში, უფრო ნაკლებშიც ავედით. თმოგვის ციხე უშველებელი კომპლექსი აღმოჩდა. სიგრძე მინიმუმ 700 მეტრა მაინც ექნდებოდა. ავედით ციხეზე და საკარვე ადგილს დაუწყეთ ძებნა. თავიდან ძლივს მივუდექით ციხეს და ძლივს ვუნახეთ შესასვლელი. როცა ციხეში ამოვყავით თავი, მოსწორებული ადგილის ძებნა დავიწყეთ. მე ბოლო ავედი, რო მივედი ალეკო დამხვდა მიშო კი იქით გავიდა ადგილის საძებნად. კი დავინახე რო აქეთ იქით დაბობღავდა, მერე მიიმალა. რამდენიემ წამში დაბლიდან ვიღაც კაცის ყვირილი ისმოდა, ჩამოდი არ ჩამოვარდეო, თანგანწირვით ყვიროდა. მივხვდით რო მიშოს უყვიროდა, ჩვენ მიშოს დაუწყეთ ძახილი და რო ვერ გავაგონეთ ეგრევე გავიქეცით, საკმო მანძილი უფრო სწორდა მთელი ციხე გავიარეთ და ვხედავთ სურათს მიშო ვიღაც უცხოებს ელაპარაკება. მომეშვა რო მიშო დავინახე და მერე გამიკვირდა რო ვიღააცები იყვნენ. 4 ადამიანი 2 ბიჭი და 2 გოგო. კარვები გაშლილი ქონდათ და პურს ჭამდნენ. უკვე საკმაოდ გვიანი იყო მარა ჯერ მთლად არ ბნელოდა, უცებ მოვიტანეთ ჩანთები და იქვე მეზობლად გავშალეთ კარვები. პრინციპში მეტი ადგილი არც იყო. საკვები რაც გვქონა დავალაგეთ და  შევუერთდით ჩვენს მასპინძლებს. მე ცეცხლის მუღამი მქონდა, გვითხრეს რო აქ შანსი არა, ვერ დაანთებთ ცეცხლსო. ჩვენ არ გვშიოდა, კარგა ნაჭმევები ვიყავით, პროსტა არაყვს სვამდით. ამასობაში მიშო, სადღაც დაიკარგა და ნახევარი საათის მერე გამოჩდა ფიჩხებით ხელში. მაგრად გაუკვურდა იქ მყოფ სასტავს. კარგა გვიანობამდე ვისხედით მიშომ გააოცა ჩვენი მასპინძლები თავისი გამოცდილებით, თითქმეს ყველგანაა ნამყოფი. მერე ცეცხლი დავანთეთ, რამდენიმე საათი გვეყო შეშა. სადღაც 11:30 იქნებოდა რო მთვარე ამოვიდა კუმურდუდან, ძაან ლამაზი იყო მთვარის ამოსვლა. ისე ცაზე ცოტა ვარსკვლავები იყო, როგორც მიჩვეული ვარ ჯავახეთის ცას, ეს აშკარად არ იყო ისეთი. 12-ზე დავიძინეთ, სიცივეს არ შევუწუხებივარ, ტკბილად მეძინა ძააან. დილით მზე საკმაოდ ამოსული იყო რო ავდექი სადღაც08:30 იქნებოდა კარავს მზე მოადგა და უფრე მეტად კი ბუნებრივმა მოთხოვნილებამ ამაყენა. ავდექი, კარგა გვარიანად გავიზმორე და ციხის თვარიელება დავიწყე, როგორც აღმოჩდა პირველი ავდექი, მეზობლებს ეძინათ. ულამაზესი იყო თმოგვის ციხე სურათები გადავიღე, გამაცვიფრა თმოგვის მაშტაბურობამ. მერე ჩვენი მეზობლებიც ადგნენ.ჩვენბიც მალევე წამოდგნენ. უცებ ავშალეთ ბანაკი და საჭმელად დავსხედით. ამჯერად ჩვენ მივიპატიჟეთ, აღმოჩდა რო საროში მიდიოდნენ და მერე თუ მოასწრებდნენ ხიზაბავრაში უნდოდათ გადასვლა. ნომრები ჩავიწერეთ რო, თუ რამეა მატარებლით ერთად გვემგზავრა თბილისისკენ. ჩვენ პირველები წამოვედით. თმოგვის ციხიდან მოჩანდა ფერდძე გაჭრილი გზა, რითაც უნდა ავსულიყავით ზედა თმოგვზე. მთელი ციხე გავიარეთ, კარგა ხანი მოვანდომეთ რთული გადასასვლელები იყო ერთი ორგან. რო დავამთავრეთ ციხე, ეგრევე გზა დაიწყო. ცოტა სიმაღლე რო ავკრიბეთ და ციხეს გადმოვხედეთ უფრო კარგად გამოჩდა თმოგვის ციხის სიდიადე. წინიდან რო შეხედო არ ჩანს საერტოდ რო ამხელა კომპლექსია, თან უკანა მხრიდან უფრო კარგად იყო შემონახული და გამოკვეთილად ჩანდა, ციხე-კოშკები. ერთი სიტყვით ავიარეთ 1 საათში ეს 5 კილომეტრიანი აღმართი და როგორც იქნა მოვექეციტ მწვერვალზე, მე და ალეკო უკან მოვდიოდით მიშო საკმაოდ წინ იყო და აღარ ჩანდა. აღმართი რო გასწორდა, რამდენიმე მეტრი გავიარეთ და მიშოს ჩანთა დავინახეთ, დაეტოვებინა და უჩანთოდ წასულა. ფერდობს შემოვუხვიეთ თუ არა გამოჩდა ზედა თმოგვი, მე სურათში ეკლესია მქონდა ნანახი და ისე იყო სურათი გადაღებული რო მის გარშემო არაფერი არ ჩანდა, ველოდებოდი მარტო ეკლესიას, მარა დიდი სოფელი დამხვდა. ულამაზესი იყო იქაურობა. ეკლესია და სოფელი კარგად დავათვარიელეთ მიწური სახლები იყო სულ და ბოსლებად იყო გადაკეთებული. ერთი ორი სახლი იყო მარტო ნორმალური სადაც მწყებსები იყვნენ. გამოველაპარაკეთ მწყემსებს, კარგი ჭის წყალი დაგვალევინეს და ისტორიაც მოგვიყვა ეკლესიის და სოფლის. ეკლესია მეექვსე საუკუნის იყო და მეთოთხმეტე საუკენეში გაუკეთეს რესტავრაცია. რო შევედით მთელი კედლები შეთეთრებული დაგვხვდა, კომუნისტებმაც მიაღწიეს იქ. მერე სოფელსზეც გვიამბო. თურმე რამდენიმე ათეული წელია რაც არ ფუნქციონირებს ეს სოფელი. კომუნისტები რო დაიშალნენ მერე დაიწყო არეულობები, თურმე შუქიც ქონდათ და ყველაფერიც, კაბელები მოუპარიათ და რავი ერთი ამბები. საკმაო დიდი და ძლიერი სოფელი ყოფილა. ჩვენი ყურადღება სასაფლაომ მიიპყრო, სასაფლაო სადაც ქვის დიდი საფლავები იყო, ყველა მათქანზე ჯვარი და ხმალი ეხატა, გარდაცვალების წელი კი 1936 1937 ეწერა თითქმის ყველას. ისტორიაში ცოტა მოვიკოჭლებ, თურმე ბრძოლა ყოფილა სტალინის დროს თურქებთან თუ რაღაც მაგდაგვარი. ჩვენი წასვლის დრო რო მოვიდა, გზა ვკითხეთ ჭაჭკარში თუ ჩადიოდა ბილიკი, გვიპასუხეს რო კი ჩადისო ცოტა ცუდი ჩასასვლელია მარა ჩახვალთო. სოფელს გამოვცდი და ფერდზე რო შევდექით გოგაშენიც გამოჩდა ხელის გულზე. დავიწყეთ ბილიკის ძებნა, რაღაც ბილიკს მივაგენით, საბოლოოდ საქონლის ნასიარულე ბილიკი აღმოჩდა, მე ცოტა გამიჭირდა მარა საბოლოოდ მშვიდობით ჩავედით, საკმაოდ რთული და ნაშალი ქვები იყო რაც აძნელებდა სიარულს მარა უმტკივნეულოდ ჩავედით ჭაჭკარში. რო ჩავედით სიამოვნებისგან ერთი კარგად ამოვიოხრეთ და გზას გავუყევით. ვარძიას ისე გავურათ არც შეგვიხედავს, რამდენიმე კვირის უკან ვიყავით და ისედაც ბევრჯერ ვარ ნამყოფი. ზუსტად 2 საათი იყო რო, ვარძიასთან გაჩერებაზე დავდექით და მანქანას დაველოდეთ, ფეხით სიარული გვეზარებოდა, თან მზისგან დავისიცხეთ და ყველანი მაგრად დაღლილები ვიყავით, უფრო სწორად მოთენთილები. გავარკვიეთ რო სარეისო 3-ზე გადიოდა, ისიც გავარკივეთ თო ბორჯომიდან მატარებელი 04:40 ზე გადიოდა და ისიც გავარკვიეთ რო სარეისოს ვარძიიდან ახალციხემდე 1 საათი და 30 ხუთი  უნდოდა, უბრალოდ შანსი არ გვქონდა რო მატარებლისთვის ჩაგვესწრო. დავიწყეთ ფიქრი რითი წავსულიყავით, იდე მარტივი იყო, ან ავტოსტოპით ან სარეისოთი ახალციხიდან. ამასობაში არც ერთმა მანქანამ არ გაიარა, უფრო სწორად სულ ექსკურსიები დადიოდნენ და ჩვენც ვინუჟდენები გავხდით სარეისოს გავყოლოდით, გზაში კი ვბჭობდით რითი წავსულიყავით. ალეკომ, სარეისოთი წავიდეთო. თუ არ გაგვიმართლა და დაგვაღამდაო მერე უფრო გაჭირდება წასვლაო. ისე მოხდა თუ ასე, სამივემ ვთქვით რო მთელი მუღამი ის არის რო ფული რაც შეიძლება ნაკლები დაგვჯდომოდა, ამიტომ ავტოსტოპით გადავწყვიტეთ. ახალციხეში ჩავედით, მძღოლს ვთხოვეთ რო ახალციხის გასასვლელამდე მივეყვანეთ, მას 5 ლარი გადავუხადეთ და გზას გავუდექით. ახალციხეს გავცდით თუ არა, პატარა ოპელ ასტრამ გააჩერა, რომელსაც მამაო მართავდა. ჩავბარგდით ამ პატარა მანქანაში და ბორჯომში გავეშურეთ. მამაო გამოგვეცნაურა მრევლი ხო არ ხართო? ჩვენ ავუხსენი თუ ვინ ვიყავით, ძაან გაუხარდა და მოგვიწონა საქციელი. ცოტა ნელი სიარულით ჩავედით ბორჯომში, რო ჩავედით უკვე 5 საათი იყო. მატარებელი რათქამუნდა წასული იყო. მამაომ ბორჯომის გასასვლელამდე გაგვიყვანა. ჩვენ წინა ღამეს გაცნობილ მეგობრებს დავურეკეთ, რადგან შეთანხმებულები ვიყავით რო რომელი ჯგუფიც ბორჯომში მალე ჩავიდოდა ის დაურეკავდა მეორე ჯგუფს. აღმოჩდა რო ჯერ ახალი ჩამოსულები იყვნენ საროდან და მანქანას ელოდებოდნენ. ისინი 4 იყვენ და ალბათ მაგიტომ უჭირდათ სიარული. ვუთხარით მატარებელი დაევიწყათ და რამე სხვა მოეფიქრებინათ. ერთი სიტყვით გზას გავუდექით, რამდენიმე ასეული მეტრის მერე გააჩერა კარტოფილით დატვირთულმა მარშუტკამ. არმოჩდა რო ახალქალაქიდან მოდიოდა და ხაშურში მიდიოდა, რათქმაუნდა დავსხედით და ხაშურიკენ გავწიეთ, ძველი მერსედესის მარკის მარშუტკა იყო და ძაან ნელა მიდიოდა. როგორც იქნა ჩავედით ხაშურში, კრუგი რო არის იქ ჩამოვედით. ხაშურიდან უკვე მანქანების რაოდენობამ იმატა საგრძნობლად. მარა ამდენი მანქანბებიდან არავინ არ აჩერებდა. 100 მეტრაც არ გვქონდა გავლილი, ერთ ერთ მაღაზიაში მიშომ ანგარიშზე ჩარიცხა, სადღაც 2 წუთში გამოვიდია, 2 მეტრა გავიარეთ და უშველებელი ჯიპი ტოიოტა ლენდ კრუიზერი გაჩერდა, დიდი სიჩქარით მოდიოდა და რამდენიმე მეტრით წინ გაგვიჩერა, მაგრად გაგვიკვირდა, ვიკითხეთ კიდეც ნეტა ჩვენ გაგვიჩერაო. მივირბინეთ და რო გამოვეცნაურეთ თბილიში მიდიოდა. მაგრად გაგვისოწროდა ჩავალაგეთ უკან უშველებელ საბარგულში ჩანთები და კომფორტულად მოვთავსდით. მანქანა დაიძრა მარა რა დაიძრა. 120 ნაკლებით არ დადიოდა, გზას რო თავისუფალს ნახავდა 180-ით მიდიოდა. ერთი სიტყვით ალბათ ფეხის უშეშდებოდა ხოლმე და არ იღებდა პედლიდან, ძალინ ჩქარა მოძრაობდა. ძალიან კომფორტული მგზავრობა გამოგვივიდა, კონდიციონერით და რამე. თბილიში მალევე ჩამოვედით. ვეფხვი და მოყმეს ძეგლთან ჩამოგვსვა ჩვენმა მასპინძელმა, ჩვენ კი ფეხით გავაგრძელეთ გზა სადგურისკენ. მე მანდეთ ვცხოვრობ, ალეკოს კი მანქანა მანდ ქონდა დატოვებული. ხაშურიდან თბილისში ზუსტად 55 წუთში ჩამოვედთ, მიშომ ჩარიცხვის სმს შეამოწმო და რო გადათვალა 55 წუთი გამოვიდა. მერე ჩვენ მეგობრებს დავურეკეთ და ჯერ კიდევ ბორჯომში ვართო და სარეისოთი მოვდივართო. ჩვენ მაგ ამბავში ძაან გაგვიმართლა. ერთი სიტყვით ძაან ადრე ჩასულები ძაან ადრეც მივედი სახში, რო დამინახა დედაჩემმა გაუკვირდა მაგარი. შემაჯამებელს იმას ვიტყვი რო საუკეთესო, გასვლლა გამოვიდა. ასე პირველად ვიყავი და ჩავთვლი რო გაამართლა ამ გასვლამ. მადლობა მიშოს და ალეკოს. განსაკუთრებული მადლობა კი კოპალას რო ეს იდეა დაბადა.

სამცხე-ჯავახეთი(კუმურდუ,გოგაშენი,ვარძია,ჭაჭკანი,ვანის-ქვაბები)

15.04.2013 12:03

გამარჯობათ, კიდევ ერთ ლამაზ გასვლას ავღწერ. ეს იმდენად კარგი და მშვენიერი გასვლა იყო, რო უნდა დავწერო რათა არ დამავიწყდეს არასდროს. დავიწყებ სულ თავიდან. ეს გასვლა თითქმის ერთვი თვით ადრე დაიდო, მეორე დღესვე ადგილები უკვე აღარ იყო. მე თავიდან არც ვაპირებდი წასვლას რადგან ერთვი თვე ბევრი იყო და არც ვიცოდი რა მოხდებოდა ერთვი თვის მერე. დრო უცებ გავიდა ამ ერთვი თვის მანძილზე რამდენიმე ადგილზე ვიყავი. ერთი უწყინარი დღე იყო, მწერს ნუცა რო ორი ადგილი არის ჩვენს გასვლაში და სიაში ხო არ ჩაგწეროო, კივილაძეზეც მკითხა ხო არ უნდაო. გადავრეკე გიორგისთან, თანხმობა მომცა და 2 კვირით ადრე ჩავეწერეთ სიაში. რამდენიმე დღეში გიორგიმ ეგრევე უარი თქვა ვერ წამოვალო, ახალი სამსახურის გამო და ძმას ეხმარება რემონტის ამბებში. ერთი სიტყვით სიიდან არ ამოეწერა და დავიწყე ჩალიჩი ვინმე ჩემიანი წამეყვანა, ძაან მინოდა რო ჩვენი რომელიმე მეგობარი წამოსულიყო, სამწუხაროდ 2 კვირა ვიჩალიჩე და არავინ არ წამოვიდა ოთხშაბათი დღე იყო, რო ვუთხარი ნუცას გიორგი არ მოდის და სიიდან ამოშალე თქო, 1 ადგილი განთავისუფლდა. საბედნიეროდ უცებ გამოჩდა მსურველი და სიაც შეივსო. მეორე დრეს ხუთშაბათ საღამოს რავი რა მოხდა მარა ბევრი ამოეწერა სიიდან და დავრჩით 16 ადამიანი სიაში. ისე მოხდა რო დიდი შანში იყო ეს გასვლა გადადებულიყო, ცოტანი ვიყავით მარშუტა კი დაქირავებული გვყავდა 22 კაცზე, ჩვენ კი 16 კაცი ვიყავით და შესაბამისად მგაზვრობაც ძვირდებოდა. საბედნიეროდ მოხდა ისე რო, ვიქირავეთ 17 კაციანი მარშუტკა, ქრისტი სალუქვაძემ დააკომენტარა რო წამოსვლა უნდოდა მარა არაფერი არ მაქვს, რათქმაუნდა ეგ პრობლემა არ იყო ჩვენთან, მე გამოვეხმაურე, ყველაფეი მაქვს ოღონდ შენ წამოდი თქო. ისე მოხდა რო სპონტამ გადაწყვიტა წამოსვლა და პარასკებს საღამოს სახში მივუტანე აღჭურვილობა. ყველაფერი იდეალურად იყო, დილით ადრე ავდექი 06:45 წუთზე, გავემზადე და გავეშურე სამგორისკენ სადაც მარშუტკა გველოდებოდა. სადღაც 06:50 წუთი იყო რო მივედი ადგილზე, ყველანი ადგილზე იყვენ და კიდევ უარესი,ს უფრო ბევრი იყვენ ადგილზე ვიდრე საჭირო იყო. ისე მოხდა რო პარასკებს ღამეს 5 ადამიანი დაგვემატა, მარშუტაკ უკვე 17 კაციანია ნაქირავები და ასე უცებ მეორე მარშუტკას ვერ დავუძახებდი. ბოლომდე რო შეივოს მომსვლელები, რატქმაუნდა 17 კაციან მარშუტკაში 22 კაცი ვერ ჩავეტეოდით. მითუმეტესე რო ყველა ჩვენთაგას ჩვენ ხელა ჩანთები გვქონდა. ცუდი სიტვაცია იყო, საბედნიეროდ, ერთ ერთი იქ მყოფი მანქანით იყო. ალეკო და მისი მეგობარი, 2 კაცი და ჩვენი მანქანით წამოვალთო. ისე მოხდა რო სასტავ სასტთავ იყვნენ იქ და უცებ მე დავთანხმდი რო მე წამოვალ თქვენთან ერთად თქო და კიდევ გიორგი ლოპარტელიანი წამოვიდა. კიდევ კარგი მანაქინთ წავედი. 4 ადამიანი მოაკლდა მარშტკას და 17 კაციან მარშუტკაში 18 კაცი იჯდა. ფული რათქმაუნდა გვქონდა ჩავასხით ბენზინი და დავიძარით. დილის 8 საათზე გავედით თბილისიდან, საკმაოდ ციოდა, მანქანში ტემპერატურა 4 გრადუს არ აცდა და რაც შორს მივდიოდით იკლებდა და იკლებდა. სამანქანო გზა შემდეგი იყო, თეთრი წყაროს მხრიდანწ ავედით, ასპინძა ნინოწმინდა, ახალქალაქი. უღელტეხილზე რო ავედით ტემპერატურა ძაან დაეცა, -1.5 ჩამოვიდა, გარშემო სულ თოვლი იყო, მაგრად შემეშინდა, სადაც მივდიოდი იქაც რო თოვლი დამხვედროდა დარხეული მქონდა, ბოტასი და კეტი მქონდა წაებული. ტანსაცმელი კი მქონდა თბილი მარა ფეხზე არაფერი არ მქონდა. ცოტა ხნით გავრჩერდით უღელტეხილზე, სურათბი გადავიღეთ მაგარი გავიყინეთ და დავიძარით ახალალაქისკენ. 40 წუთით ადრე ჩავედით ჩვენ, მეუფესთან მივედით სადაც ნუცა დაგვხდა. კარგად დავისვენეთ, ნუცამ ლობიანები გვაჭამა ლავშში გახვეული. ამასობაშ ჩვენებიც მოვიდნენ. იქვე ახალქალახში მეუფეზ რეზიდენციაში გადავედით სადაც ისე ქრისტეს კავრთი(ასლი) ასვენია. მე აქ ნამყოფი ვიყავი წინა გასვალზე რომელიც ნუცას დაგეგმილი იყო. მოვისმინეთ ის სასწაული თუ როგორ გარდაისახა ქრისტეს აღდგომისას კვართზე და მეცნიერების კვლევები და აღმოჩენები ამ კვართის შესახებ. მერე დავბრუნდით მეუფესთან, დავათვარიელეთ მეუფის მუზეუმი და ვესაუბრეთ მეუფეს. საკმაო ხანი გავჩერდით ახალ ქალაქში. სამწუხაროდ ჩვენ მანქანით ვინც ვიყავით გზას მანქანით ვერ გავაგრძელებდით, ახალქალაქიდან კუმურდუში მივდიოდით და იქიდან იწყებოდა სიარული ფეხით. რადგან ბევრნი ვიყავით, მარშუტკამ 2 გზა გააკეთა და ახალ ქალაქიდან ყველა წავედით კუმურდუში. სამწუხაროდ სამცე ჯავახეთში, ქართული სოფლები ძალიან ცოტა, თავი უცხოეთში მეგონა ძალიან იშვიათად თუ შეხვდებოდი ქართულ წარწერებს და საერთოდ ქართულად მოლაპარაკე ადამიანს. რო ჩავედით კუმურდუში და მოვინახულეთ ეკლესია, იქაური მაცხოვრებლები შეგვხდნენ, აბირჟავებდნენ ტაძრის ეზოში, რო მივედით გამოგვებებნე სომხები და რუსულად გვითხრეს „კეთილი იყოს თვქვენი მობრძანება ჩვენს ტაძარში“, როდის აქედან გახდა მაგათი არ ვიცი. ერთი სიტყვით სურათები გადავიღეთ და დავიძარით შემდეგი გაჩერება გოგაშენი იყო. საკმაოდ დიდი სოფელი იყო კუმურდო რომელიც არა ქართული სოფელი იყო და რაღაცნაირად არასასიამოვნო სიტვაცია ჩემთვის, ჩემ ქართულ მიწაზე თავი უცხოეთში მეგონა. კუმურდოდან გოგაშენამდე მანძილი 6 კილომეტრზე ცოტა მეტი იყო. კარგა ხანს მოვანდომედ ამ მანძილის გავლას, მიზეზი მარტივი იყო, ვტკბებოდით ხედებით. მთელი გზა ქარაფზე მივდიოდით და დაბლა მტკვარი მოსჩანდა ქარაფიდან ულამაზესი ხედები იშლებოდა. ერთი სიტყვით საღამოვდებოდა რო მივედით გოგაშენამდე. გოგაშენი ქართული სოფელია სადაც ნათენაძეები ცხოვრებდნენ. ჩვენი მეგობარი ბაქარ ნათენაძე აქედან ყოფილა წარმოშობით, ინტერნეტით გაუცვნია იქ მცხოვრები ნათენაძე  და იცოდნენ რო ჩვენ უნდა ჩავსულიყავით იმ ღამით. მთელი მუღამი ისი იყო რო იცნობდნენ მარტო ფოტოებით. რო შევედით სოფელში ორი ეკლესია მოვინახულეთ ღვთის მშობლის ეკლესია და მთავარ ანგელოზის ეკლესია. სოფელი გოგაშენი ქარაფის პირასაა 1700 მეტრზე. ულამეზი ხედები იყო გოგაშენიდან, ხელისგულივით მოჩანდა ვარძია. ვარძიაში ნამყოფი ვიყავი და ვიცოდი რო ძაან დიდი კომპლექსი არის, მარა ამ სოფლიდან ძაან პატარა მეჩვენებდოდა. ერთი სიტყვით თბილი შეხვედრის მერე დავლაგდით, სადაჩ ჩვენი მასპინძელი ცხოვრობა იქვე ახლოს ქარაფის პირას გავშალეთ კარვები, ვისაც საძილეები ქონდა და სურვილი კარავში დავიძინეთ დანარჩენებმა სახლებში. ჩემ კარავში ქრისტი და ირაკლი ჭუბბურიძე იყვენენ. ღამე მშვენივრად გავათიეთ, საკმაო სიცივე იყო მარა არ შეუწუხებივარ, რო გავიღვიძე წყალი გაყინული დაგვხდა, კარავი კი სულ გადათეთრებული. 8 საათი იღო რო მე ავდექი, მოვწესრიგდი, ირაკლიც მალევე ადგა. გეგმა შემდეგი იყო, ნუცა და ირინა ოგანეზოვი 100% უნდა ყოფილიყვნენ ზედა ვარძიაში დედათა მონასტერში და წირვას დასწრებოდნენ. დანარჩენენს ვისაც რა უნდა ის უნდა ექნა და დათქული იყო რო 1:30 ზე ვარძიაში უნდა შევკრებილიყავით. მე ძალიან მინდოდა წირვაზე წასვლა, ქრისტი გვიან ადგა, საჭმელიც არ მეჭამა უცებ ავბარგდი, ქრისტის საძილე და პარალონი დავამაგრე ჩანთაზე კარავი ისევ სველი იყო მარა მაინც დავკეცე და გავემზადე, ნუცა და ირინა სწრაფად მიდიოდნენ რამდგან დაგვიანება არ უნდოდათ, სულ ამ დილაადრიან წავედით მე, ქრისტი, ნუცა, ირინა, თამარ ლომიძე,   ნინო სურმავა მისი მეგობარი და კიდე რამდენი ადამიანი სულ გოგოები და ბიჭი მარტო მე ვიყავი.  ერთი სიტყვით გოგაშენიდან დაბლა დავეშვით ვარძიაშია, 1.5 კილომეტრიანი ფერდობი ჩავიარეთ, მე და ქრისტი ბოლოს მოვდიოდით. დაახლოეით 1 საათი მოვანდომეთ ჩასვლას ისე მოხდა რო ნუცა და უმეტესი ნაწილი ბავშვებისა წინ იყვნენ, უკან მარტო მე, ქრისტი, ნინო სურმავა და მისი მეგობარი. რო მივედით ვარძიასთან მშებებლობა იყო, ვთხოვეთ რო ჩანთებს დავტოვებდით, რადგან ისევ აქ უნდა დავბრუნებულიყავით და გზა ვიკითხეთ დედათა მონასტრისაკენ. მამაო იდგა, ვუთხარით რო წირვაზე ძალიან გვინდოდა დასწრება და გვეჩქარებოდა. გვიპასუხა რო ეხლა მალე პიკაპი მოვა და წაგიყვანთო. მაგრად გაგვიხარდა, მანქანა მალევე მოვიდა. უკან კუზაოზე დავსხედით და დავიძარით მაგარი მოგზაურაბო გამოგვივიდა პიკაპით. ყველას ჩვენ ავასწარით ნუცას გზაში წამოვეწიეთ. რო მივედით მალევე ნუცაც მოვიდა. პატარ სამოთხე, ძაან მკაცრი წესები აქვთ. კლდეებს შორის 2 კელია იდგა და კიდევ პატარა ტაძარი, ხეხილის რამდენიმე ხე ინდა რომელიც ძაან ლამაზად ყვაოდნენ. უფლება არ მოგვცეს, უფროს სწორად არც გვითხოვია იქაურობის კარგად დათვარილება. უკან სიღმეში კლდიდან ჩანჩქერი გადმოედინებოდა. მაგრა მინდოდა იქ მისვლა მარა არ მივედით, შორადან ვუყურებით. მოხდა ისე რო ერთი მამაო და 2 დედაო დიდ გაზის ბალონი მიქონდათ, გოგოებმა მანიშნენს მიეხმარეო, უცებ გავიქეცი, მართალია მათ ტერიტორიაზე შევედი მარა ეგ არაფერი დედაობეს მივეშველე და ავატანიენ ეს გაზის ბალონი, ძალიან მძიმე იყო, ან როგორ აწიეს დედაოებმა. ტრაპეზისთვის ემზადებოდნენ და სადილს აკეთებდნენ. წირვა 10 საათზე დაიწყო და 1.30 წუთი გაგრძელდა. ჩვენ ვინც პირველი ჩგუფი წავედით, წირვას თავიდან ბოლომდე დავესწარით, დაგვიანებულები გვიან შემოგვიერთნენ. დედაოებმა ძაან კარგად იგალობეს და ძალიან კმაყოფილი ვიყავი რო მე იმ მომენტში იქ ვიყავი. დაგვიანებულები წირვას არ დაესწრნენ გარეთ რამდენი კაცი მოვიდა და მერე წავიდა ზუსტად არ ვიცი არ გამოვსულვარ ტაძრიდან. მარტო ჩვენთან დარჩა ბაჩო ხორგუაშვილი. წირვა დამთავრდა, ნუცამ ზეთი აჩუქა დედაოებს, დაემშვიდობა და ფეხით გამოვუყევით გზას. საკმაოდ ჩამოვცდით მონასტერს რო პიკაპი წამოგვეწია, სულ ცარიელი იყო. რო მოგვიახლოვდა გააჩერა, ნუცამ ეგრევე უთხრა „ვარძიაში მივდივართ და ხო არ გაგვიყოლებთო“ მამაომ უთხრა რო დედაოები ტრაპეზისთვის ემზადებიან და აუცილებლად უნდა წამოხვიდეთო, თურმე ჩვენთვის გამოაგზავნეს მანქანა. დავსხედით მანქანაში ზოგი უკან ზოგი სალონში და ავტრიალდით მონასტერში. დედაოებმა, სად წახვედით ასე უცებო. შეგვიპატიჟეს, ტრაპეზის წინ ლოცვები წაიკითხეს და საჭმელად დავსხედით. დილას აქეთი უჭმელები, მაგრად გვშიოდა.  წვნიანების მოყვარული არ ვარ მარ ეგრევე წვნიანი გადავიღე, უფრო სწორად ყველამ გადაიღო, რამე ცხელი და წვნიანი გვინდოდა ამ შრალი საჭმელების მერე. უგემრიელესი იყო და საკმაოდ  ბევრიც შევჭამეთ, კიდე ჭინჭარი იყო, როგორც ისპანახი კეთდება ეგრე გაკეთებული. ჩაი დავლიეთ და წამოვედით, დიდხანს არ გავჩერებულვართ. ტრაპეზისთვის განსაზღვრული დრო აქვთ. სუფრა ავალაგეთ, მადლობა გადავუხადეთ და ვარძიისკენ დავიძარით. ამჯერად ვარძიაში ფეხით ჩავედით. ყველა შევიკრიბეთ და ვარძიის დათვარიელება დავიწყეთ. სამწუხაროდ ქრისტი დაიღალა და ვარძიაში აღარ ამოვიდა. საკმაო ხანი მოვანდომეთ დათვარიელებას, ყველგან ავედით და ჩავედით ბევრი სურათებიც გადავიღეთ და ნასიამოვნები ჩამოვედით დაბლა. უცხოელები გავიცანით წყვილი იყო გამოვესაუბრე, ეხლა ვნახე რო დამამატა facebook-ზე. შემდეგი გაჩერება იყო სოფელი ჭაჭკარი, რომელიც ვარძიის გვერდით იყო. მარა მოხდა ისე რო წამოვედი, ალეკო და მისი მეგობარი ვისი მანქანიტაც ვიყავი მე, ეჩქარებოდათ მეგორის დაბადების დღეზე, მანქანა კი ჩვენ ახალქალახში გვყავდა და ფეხით ანუ ავტოსტოპით ვიყავით ასასვლელები ახალქალაქში. ქრისტიც წამოგყვა, ბარემ წამოვალ თბილიშიო, მარშუტკაში ძაან ჭედვა არის და თან დაღლილი ვარო. ერთი სიტყვით 5 ადამინი წავედით. ჩანთევი ავიკიდეთ და გზას გავუყევით, 2 მეტრიც არ გვქონდა გავლილი რო სარეისომ გამოიარა ახალციხის და გავყევით ხერთვისის ციხემდე. ხერთვისის ციხესთან სადღაც 20 წუთი ვიცადეთ და ერთმა სატვირთომ გაგვიყოლა ახალქალაქამდე, პირდაპირ მეუფის სახლთან მიგვიყვანა სადაც მანქანა გვქონდა დატოვებული. საკმაოდ დაღლილები ვიყავით როგორღაც ჩავტიეთ ჩვენი ბარგი ჩვენს პატარა მანქანაში და დავიძარით თბილისისკენ. ფული მე დადებული არ მქონდა ბენზინი საკმარი იყიო, მეთქი რამე ვიყიდოთ თქო, გამახსენდა რო აქ წინა წელს ნაყინი ვიყიდეთ სახელად საიუზი. მაღაზიასთან გავაჩერეთ, ნაყინები, წვენები და ლიპარტელიანმა ლუდი იყიდა. მაგრად გაგვისწორდა ნაყინი. არც ვაციეთ არც ვაცხელეთ და თბილისისკენ დავიძარით. საკმაოდ მალე ჩამოვედით, ბიჭებს ეჩქარებოდათ და ცოტა სცრაფად მოდიოდნენ. უნდა ვთქვა რო კარგი მძღოლი იღო, დასტოინი და რამე, ამიტომ არ მეშნოდა. თბილიში სადღაც 8 საათი იქნებოდა რო ჩამოვედით, ვაგზლამდე გამიყვანეს, იქ კი მამაჩემი დამხვდა და სახლში ასე მშვიდობით მივედი. ძაან ემოციებისგან დატვირთული და მთელი ამბებით, ეხლა სურათებს ველოდები რადგან ბევრი კარგი ფოტოაპარატი იყო და ძააან ლამაზი სურათები გადაიღეს. ერთი სიტყვით და ორი გაგებით, ძააან მნიშვნელოვანი გასვლა იყო ჩემთვის, კიდევ კარგი წავედი. მადლობა ნუცა ცქიმანაურს <3.